Þuríður Harpa Sigurðardóttir, formaður Öryrkjabandalags Íslands, fór ítarlega yfir stöðu öryrkja á vinnumarkaði á fundi sínum með Katrínu Jakobsdóttur forsætisráðherra fyrir helgi.
Þuríður Harpa benti ráðherra á að hið opinbera yrði að tryggja framboð hlutastarfa fyrir fólk með skerta starfsgetu. Katrín tók undir þetta markmið. Hún hefur jafnframt lýst því opinberlega að hún muni setja í gang vinnu til að bæta úr og vill fá sveitarfélög til samstarfs. Hún segir einnig mikilvægt að atvinnurekendur taki þátt í þessu máli.
Fram hefur komið á fundinum að Þuríður Harpa lagði fram tillögu um stofnun embættis Umboðsmanns fatlaðs fólks og að Bryndís Snæbjörnsdóttir, formaður Þroskahjálpar, hvatti ráðherra til að rannsaka vistheimilamálin betur, enda er þeim langt í frá lokið.
Breytingar verða að vera til hagsbóta fyrir öryrkja
Atvinnu- og kjaramál voru samt sem áður í forgrunni á fundinum. Þuríður Harpa lagði áherslu á að fyrirhugaðar kerfisbreytingar á almannatryggingum, hvort heldur er varðar framfærsluna eða hvernig óvinnufærni/starfsgeta er metin, verði unnar í sátt og samvinnu við fatlað fólk og þeirra hagsmunasamtök og fái tíma til að þróast. Tryggt verði að breytingar á almannatryggingakerfinu verði til hagsbóta fyrir örorkulífeyrisþega þannig að á innleiðingatímanum verði hægt að bregðast við og leiðrétta stöðu örorkulífeyrisþega sem hugsanlega verða fyrir miska vegna upptöku breytts almannatryggingakerfis. Mjög brýnt er að draga úr tekjutengingum, sem halda örorkulífeyrisþegum í fátæktargildrum. Þá ítrekaði hún enn að kerfisbreytingar væru ekki forsenda fyrir því að taka út krónu á móti krónu skerðingu sem allir þingmenn eru sammála um að afnema.
Vinnumarkaðurinn er ekki tilbúinn
Þuríður Harpa fór einnig sérstaklega yfir atvinnumálin. Í minnisblaði sem hún afhenti forsætisráðherra er farið ítarlega yfir stöðu fatlaðs fólks á vinnumarkaði og hvað þurfi að gera í tengslum við fyrirhugaðar kerfisbreytingar. Þuríður Harpa benti á Samning Sameinuðu þjóðanna um réttindi fatlaðs fólks sem er grundvallarplagg í öllu starfi ÖBÍ og sem stjórnvöld hafa fullgilt. Þar er meðal annars fjallað um skyldu stjórnvalda til að vinna að inngildum vinnumarkaði fyrir alla (e. inclusive employment market).
Þetta skiptir gríðarlegu máli þegar kemur að atvinnumálum fatlaðs fólks. Ljóst er að atvinnuþátttaka einstaklinga með skerðingar, mögulega vegna veikinda, er minni en annarra. Þar þarf samfélagið allt að vinna að breytingum, hinn opinberi og almenni vinnumarkaður, til að tryggja atvinnuþátttöku allra, á grundvelli jafnræðis.
Grundvallarskylda stjórnvalda
Það er grundvallaskylda hvers ríkis að tryggja, að lágmarki, viðeigandi aðlögun á vinnumarkaði um leið og það gerist aðili að samningnum. Þess vegna leggur Öryrkjabandalag Íslands til að forsætisráðherra setji saman starfshóp þar sem hagsmunasamtök fatlaðs fólks eigi m.a. sæti. Verkefni hópsins væri að marka stefnu stjórnvalda (ríkis og sveitarfélaga) varðandi inngildan vinnumarkað, og hvernig Ísland uppfylli alþjóðlegar skyldur sínar í atvinnumálum fatlaðs fólks. Starfshópurinn skili tillögum innan 3ja mánaða.
Jákvæð viðbrögð forsætisráðherra
Katrín Jakobsdóttir, forsætisráðherra, tók vel í þessar hugmyndir á fundinum með Þuríði Hörpu og Bryndísi. Hún fylgdi því eftir í viðtali Í bítinu, morgunþætti Bylgjunnar, 11. janúar.
Þar benti Katrín á að það er alvarlegur brestur á því að störf standi til boða því fólki sem hefur skerta starfsgetu. Jafnframt viðurkenndi hún að skerðingarnar væru alls ekki hvetjandi fyrir fólk að sækja út á vinnumarkaðinn. Þessu þyrfti að breyta. Hún fór yfir hugmyndir ÖBÍ og Þroskahjálpar um að hið opinbera fari sérstaklega í það verkefni að fjölga hlutastörfum, beinlínis til að auka hlut fatlaðs fólks hjá hinu opinbera. Það hyggst hún gera með því að setja á stofn starfshóp til að móta stefnu í þessum málum.
„Og það er vinna sem ég mun setja af stað núna, af hálfu ríkisins, en mér finnst líka mikilvægt að leita samstarfs við sveitarfélögin,“ sagði Katrín Katrín Jakobsdóttir, forsætisráðherra.
Hún var í þættinum spurð um hlutverk atvinnurekenda á hinum almenna markaði í þessum efnum, og sagði Katrín það mikilvægt að atvinnurekendur leggðust líka á árarnar í þessu verkefni.
ÖBÍ tekur undir mikilvægi þess og fagnar því að forsætisráðherra hefji þegar vinnu við þetta mikilvæga mál. Enda er tómt mál að tala um aukna atvinnuþátttöku eða láta allt miðast við starfsgetu, þegar störfin vantar og krónu-á-móti-krónu skerðingin myndi að óbreyttu svipta fólk atvinnutekjunum hvort eð er.
