ÖBÍ réttindasamtök, Landssamtökin Þroskahjálp og Landssamtökin Geðhjálp lýsa þungum áhyggjum af framfærsluvanda fatlaðs fólks sem flest býr við svo bág kjör að ógerlegt er að láta enda ná saman. Ekkert lát er á verðbólgunni sem nú mælist um 10%. Matvara, lyf og sérstaklega húsnæðiskostnaður hefur hækkað umfram þolmörk. Staðan er bág!
Stór hluti launþega hefur gert skammtímasamninga sem hækka laun þeirra afturvirkt frá 1. nóvember. Fatlað fólk, sem fyrir er með lakari kjör en sem nemur lágmarkslaunum, dregst því enn meira aftur úr og bilið milli launa og örorkulífeyris eykst. Frá 2008 hefur kjaragliðnun orðið ár frá ári, þar sem laun hækka meira en greiðslur almannatrygginga. Í dag munar 80.000 – 150.000 kr. á lægstu óskertu greiðslum almannatrygginga og launatöxtum sé miðað við launatöflur SGS.
Skiljum engan eftir
Það er ekki aðeins réttlætismál að kjör fatlaðs fólks fylgi launaþróun í landinu, það er lífsspursmál. ÖBÍ réttindasamtök, Landssamtökin Þroskahjálp og Landssamtökin Geðhjálp skora á ríkisstjórnina að leiðrétta lífeyrisgreiðslur og hækka um að minnsta kosti 42.000 kr.
Greinargerð
Árið 2007 voru greiðslur almannatrygginga á pari við lágmarkslaun á almennum markaði miðað við einstakling með fyrsta örorkumat yngri en 25 ára og ekki með heimilisuppbót. Frá 2008 hefur kjaragliðnun orðið ár frá ári þar sem laun hækka meira en greiðslur almannatrygginga. Í dag munar 80.000 – 150.000 kr. á lægstu óskertu greiðslum almannatrygginga og launatöxtum sé miðað við launatöflur SGS.
Þrátt fyrir yfirlýstan vilja stjórnvalda undanfarin misseri til að draga úr kjaragliðnun hefur hún aukist. Frá og með 1. janúar 2022 hafa bæði launataxtar á almennum vinnumarkaði og fjárhæðir almannatrygginga hækkað þrisvar. Hvort sem miðað er við krónutöluhækkanir eða prósentuhækkanir hafa laun hækkað meira en greiðslur almannatrygginga. Á meðan launataxtar hafa hækkað um 70.500 – 88.584 kr. hafa hæstu mögulegu greiðslur til öryrkja (með heimilisuppbót og fyrsta örorkumat 24 ára eða yngri) hækkað um 61.576 kr. og munar því 9.000 – 27.000 kr. Samanburðurinn versnar til muna ef miðað er við lægstu óskertu greiðslur til öryrkja, ekki með heimilisuppbót og fyrsta örorkumat 61 árs eða eldri, því greiðslurnar hafa aðeins hækkað um 46.019 kr. og munar því 24.000 – 42.000 kr.
Undirrituðum þykir rétt að nota hækkanir á launatöxtum í þessum samanburði því greiðslur almannatrygginga eru í raun launataxtar fatlaðs fólks. Þau sem ekki fá greidd laun samkvæmt taxta semja sjálf um sín laun en öryrkjar hafa ekki þann kost.
Þuríður Harpa Sigurðardóttir formaður ÖBÍ réttindasamtaka
Unnur Helga Óttarsdóttir formaður Landssamtakanna Þroskahjálp
Héðinn Unnsteinsson formaður Landssamtakanna Geðhjálp
